U men xương hàm: Triệu chứng và Cách Điều trị sớm tránh biến chứng

U men xương hàm là một dạng khối u lành tính, thường xảy ra ở hàm dưới. Bệnh phát triển một cách âm thầm nên rất khó nhận biết. Ở giai đoạn nặng, bệnh có thể làm biến dạng khuôn mặt, thậm chí chuyển thành u ác tính và di căn sang những bộ phận khác. Do đó, việc phát hiện và điều trị sớm u men xương là điều rất cần thiết. Ở bài viết sau, Tiến sĩ. Bác sĩ Đàm Ngọc Trâm – Nha Khoa Paris sẽ cung cấp những thông tin chi tiết liên quan đến bệnh lý trên.

1. Tìm hiểu về u men xương hàm

U men xương hàm (Ameloblastoma) là một khối u nằm ở khoảng trống phía sau răng hoặc hàm. Khối u men phát triển khá chậm và đa phần là lành tính (1).

Bệnh lý trên thường gặp ở những người trẻ từ 20 – 30 tuổi, đặc biệt là nam giới. U men chiếm khoảng 50% trong tổng số các khối u lành tính ở xương hàm mặt. Bệnh thường khởi phát do các tế bào tạo nên lớp men lót bảo vệ trên răng. Chúng biệt hóa theo kiểu dị thường, tạo thành u men.

Mặc dù nằm trong nhóm bệnh lý lành tính nhưng u men xương hàm có tỷ lệ tái đi tái lại rất cao, lên đến 90%. Khi bị u men, bạn tuyệt đối không được chủ quan vì khối u vẫn có thể chuyển sang ác tính, di căn vào máu cùng những cơ quan khác trong cơ thể và gây tử vong.

Nổi cục u ở hàm dưới

2. U men xương hàm có những dấu hiệu gì

Ở giai đoạn đầu, các khối u đều không có biểu hiện rõ rệt mà âm thầm phát triển dần dần. Khi khối u đã lớn hơn, các dấu hiệu sẽ rõ rệt hơn. Tuy nhiên, những dấu hiệu sẽ có sự khác biệt giữa u men ngoại biên và trung tâm.

2.1. U men xương hàm ngoại biên

Ban đầu, u men xương hàm ngoại biên không gây đau nhức hay khó chịu nên rất khó nhận ra. Nhưng khi bệnh đã nặng hơn sẽ có những dấu hiệu như:

– Đau nhức kéo dài khiến quá trình ăn nhai và sinh hoạt gặp nhiều khó khăn

– Xương hàm bị sưng to

– Phim chụp X-quang cho thấy khối u có bề mặt nhẵn bóng, có thể gồm 1 hoặc nhiều thùy.

2.2. U men xương hàm trung tâm

U men xương hàm trung tâm có thể xuất hiện ở cả hàm dưới lẫn hàm trên với các dấu hiệu nhận biết như sau:

+ Xương hàm trên: Những dấu hiệu thường gặp bao gồm:

– Sưng phồng ở tầng giữa mặt.

– Vùng má sưng đau, phồng xương ngách lợi, vòm miệng, gây khó khăn khi ăn nhai.

– Nghẹt mũi, mất khứu giác.

– Gây tê môi trên, má và cạnh mũi do tác động trực tiếp đến dây thần kinh V2.

Dấu hiệu của bệnh lý còn phụ thuộc rất nhiều vào tốc độ phát triển, kích thước và khả năng xâm lấn của khối u men. Khối u càng lớn thì các dấu hiệu trên càng rõ rệt.

+ Xương hàm dưới: Đối với hàm dưới, các dấu hiệu của bệnh lý sẽ có sự khác biệt ở từng giai đoạn.

U xương hàm ở giai đoạn nhẹ:

Bệnh lý phát triển rất chậm và âm thầm trong miệng. Một số người cảm nhận được khối u cứng trồi lên trên hàm nhưng không đau đớn hay có cảm giác khác lạ gì so với bình thường (2). Bệnh chỉ được phát hiện sớm trên phim X-quang chụp thường quy.

U xương hàm ở giai đoạn u men to nhanh nhất:

Ở giai đoạn trên, u men xương hàm có dấu hiệu sau:

– Có thể dễ dàng nhìn thấy khối u bằng mắt thường do kích thước u men hàm tăng lên nhanh chóng.

– Xương hàm bị phồng.

– Nướu sưng đỏ.

– Đau nhức răng, đặc biệt là trong quá trình ăn nhai, gây ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể.

– Các mô xung quanh răng xuất hiện những cục mụn mủ nhỏ.

– Miệng có mùi hôi khó chịu.

– Tiêu chân răng.

– Rối loạn cảm giác môi cằm…

U xương hàm ở giai đoạn biến chứng mức độ nặng nhất:

Đây là giai đoạn khối u men ở mức độ nặng nhất với các dấu hiệu như:

– Mặt bị lệch, biến dạng, kéo phần da mắt, mũi, cổ chảy xệ xuống phía dưới.

– Răng lung lay, không còn đứng vững trong xương ổ răng.

– Tê cứng hàm, môi lưỡi mất cảm giác.

– Gãy xương hàm do khối u men đã quá lớn, tăng thêm áp lực cho xương hàm.

– Sụp hoàn toàn một bên mặt do kích thước khối u quá to.

U men hàm giai đoạn nặng

3. Hình ảnh u men xương hàm

Dưới đây là một số hình ảnh của những người mắc bệnh Ameloblastoma:

U ameloblastoma góc hàm dưới phá hủy xương ổ răng hàm

Hình ảnh u men nhỏ dưới góc cằm

Nắn xương, điều trị u men

Cục u đang hình thành ở góc hàm

4. Phương thức chẩn đoán u men xương hàm

Bệnh lý Ameloblastoma được chẩn đoán qua hình ảnh chụp X – quang, CT scan và MRI hoặc xét nghiệm mô bệnh học.

4.1. Chẩn đoán bệnh lý qua hình ảnh

Để xác định bạn có đang mắc bệnh lý u men xương hàm hay không, các bác sĩ sẽ tiến hành chụp X-quang, CT scan và MRI. Các phương pháp trên sẽ ghi lại rõ nét các hình ảnh bên trong khoang miệng như răng, xương hàm, mô mềm, chân răng, tủy…

Dựa vào đó, bác sĩ có thể xác định mức độ của khối u nguyên bào tạo men, sự sinh trưởng của tế bào và xây dựng phương án điều trị triệt để.

4.2. Xét nghiệm mô bệnh học

Đây là phương pháp sử dụng tế bào trong cơ thể tiến hành làm xét nghiệm để xác định các thể u nang hàm. Khối u men hàm được phân lập thành 5 thể là: u Ameloblastoma, u men tuyến Adeno-Ameloblastoma, u men dạng xơ Fibro-Ameloblastoma, u men kiểu nhầy Myxo-Ameloblastoma và u men tế bào máu Angio-Ameloblastoma.

Trong trường hợp phát hiện có tế bào u men xương hàm, các bác sĩ sẽ xác định luôn tình trạng và mức độ của bệnh lý.

Xét nghiệm tế bào và chụp x-quang để chẩn đoán bệnh

Đăng ký chuyên gia tư vấn ngay hôm nay

5. Hậu quả do u men xương hàm gây ra

Tiến sĩ – Bác sĩ Đàm Ngọc Trâm cho biết: U men xương hàm là khối u gây sưng phù, phá hủy cấu trúc khuôn mặt. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, chúng có thể gây mất răng, lệch khớp cắn. Thậm chí, chúng sẽ có nguy cơ phát triển thành ung thư xương và đe dọa tới tính mạng.

– Phá hủy cấu trúc khuôn mặt: Khối u ở xương hàm sẽ ngày một phát triển lớn hơn, làm khuôn mặt của bạn bị lệch hẳn về một phía. Tổng thể gương mặt bị mất đi sự hài hòa, cân đối, gây ảnh hưởng lớn tới đời sống tinh thần và các sinh hoạt hàng ngày (3).

– Mất răng, lệch khớp cắn: U men làm cho vùng xương hàm bị sưng phồng. Khối u sẽ dần chèn ép lên chân răng, dẫn tới hiện tượng răng lung lay, thậm chí rụng ra khỏi xương hàm. Các răng liền kề còn bị xê dịch tới vị trí bị mất răng và gây sai lệch khớp cắn.

– Ung thư xương gây tử vong: U men xương hàm không được chữa trị kịp thời sẽ dần chuyển thành ác tính, gây ung thư xương và di căn sang những cơ quan khác trong cơ thể. Hầu hết các trường hợp ung thư di căn đều không thể chữa khỏi và gây tử vong.

Nhiều biến chứng sẽ xảy ra nếu u nạng không được điều trị dứt điểm

6. Phương pháp điều trị u men vùng xương hàm

Bệnh lý u men xương hàm thường được điều trị bằng 3 phương pháp sau: phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn khối u, chỉnh sửa xương hàm và xạ trị (4).

6.1. Phương pháp 1: Cắt bỏ hoàn toàn khối u men

Kỹ thuật trên thường được bác sĩ chỉ định đối với những người đang mắc bệnh lý ở giai đoạn 2, tức là đã biểu hiện rõ rệt ra ngoài nhưng chưa làm tổn hại đến xương hàm. 

Đầu tiên, bác sĩ sẽ gây mê để bạn không có cảm giác đau đớn trong quá trình phẫu thuật. Sau đó, bác sĩ tiến hành rạch niêm mạc miệng để tiếp cận khối u men hàm. Bác sĩ dùng những thiết bị chuyên dụng loại bỏ hết khối u ra ngoài nhưng vẫn giữ lại bờ nền xương hàm để phục hình răng nhằm đảm bảo chức năng ăn nhai. Bước cuối cùng là đóng vạt nướu, thấm máu và khâu vết thương. 

6.2. Phương pháp 2: Chỉnh sửa xương hàm

Nếu khối u đã đến giai đoạn nặng, có kích thước lớn, phá hủy nhiều xương, bác sĩ sẽ cắt bỏ khối u và một đoạn xương hàm. Sau đó, bác sĩ sẽ phục hồi lại đoạn xương bị cắt bỏ bằng phương pháp ghép xương. Với người bỏ 1 đoạn xương hàm nhỏ, bác sĩ có thể cân nhắc lấy xương tự thân bổ sung vào phần xương hụt. Cuối cùng là cố định đinh vít và xử lý vết thương. Đồng thời, bác sĩ cũng phục hình răng nhằm khôi phục chức năng ăn nhai.

Với trường hợp trên, việc can thiệp xương hàm sau cắt bỏ u men hàm là bắt buộc. Bởi chỉ có chỉnh sửa lại hàm mới giúp bạn khôi phục lại cấu trúc răng để tiếp tục ăn uống và ngăn ngừa u to trở lại. Đặc biệt, trong quá trình phẫu thuật xương hàm, bác sĩ có thể nắn chỉnh lại các răng xô lệch giúp khớp cắn đạt tỷ lệ chuẩn.

6.3. Phương pháp 3: Xạ trị

Xạ trị là kỹ thuật dùng các tia bức xạ cao (tia X) photon, gamma, proton, beta… để điều trị triệt để khối u sau khi phẫu thuật. Chúng có tác dụng hủy hoại vật chất di truyền của các tế bào ung thư khiến cho chúng mất đi khả năng phân chia hoặc bị chết đi. Nhờ vậy, khối u sẽ ngừng phát triển. Ngoài ra, xạ trị cũng có thể được áp dụng đơn lẻ đối với những người không thể tiến hành phẫu thuật.. 

7. Cách chăm sóc hàm miệng phòng u men hàm và bệnh nha chu

Để hạn chế nguy cơ mắc u men xương hàm cùng các bệnh lý nha chu khác, đảm bảo răng, hàm luôn khỏe mạnh, bạn cần chăm sóc răng miệng cẩn thận từ trong ra ngoài như vệ sinh cẩn thận, ăn uống khoa học… và đi khám nha khoa định kỳ.

7.1. Chăm sóc sức khỏe răng miệng từ trong ra ngoài

Mỗi ngày, bạn cần duy trì thói quen chải răng 2 lần/ngày vào buổi sáng khi thức dậy và buổi tối trước đi ngủ. Bạn có thể đánh răng thêm 1 lần sau ăn 30 phút để lấy hết cặn thức ăn còn sót lại trong khoang miệng. Ngoài ra, bạn nên sử dụng thêm chỉ nha khoa và nước súc miệng chuyên dụng hàng ngày để nâng cao hiệu quả làm sạch.

Về chế độ dinh dưỡng, để răng khỏe mạnh, bạn cần bổ sung những thực phẩm chứa nhiều vitamin, khoáng chất và canxi. Cụ thể như sau:

– Vitamin A, B, D – đặc biệt là vitamin C và K: có trong các loại hoa quả mọng nước như cam, bưởi, chanh; các loại rau xanh và hạt như đỗ, bắp cải, rau cải, súp lơ…

– Canxi: có nhiều trong món ăn từ phô mai, sữa chua, cá mòi, các loại đậu, hạnh nhân…

– Magiê: Khoáng chất trên xuất hiện nhiều trong các loại rau lá xanh, hạnh nhân, chuối, đậu, cá, bơ…

Chăm sóc khoang miệng sạch sẽ

Đăng ký chuyên gia tư vấn ngay hôm nay

7.2. Đi khám nha khoa định kỳ

Cả người lớn và trẻ em đều cần khám định kỳ răng miệng tại nha khoa 1 năm 2 lần. Các bác sĩ không chỉ lấy cao răng mà còn kiểm tra sức khỏe răng miệng tổng quát. Trong trường hợp phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở xương hàm, bác sĩ chỉ định chụp phim hoặc lấy mẫu xét nghiệm để biết chính xác bạn có đang bị u men xương hay không. Nếu có, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ chữa trị tối ưu.

Đặc biệt, trẻ em từ 6 đến 18 tuổi đang trong thời kỳ hoàn thiện răng vĩnh viễn cần đi khám đều đặn. Nếu các bé mọc răng quá chậm, xương hàm ngắn, đau khớp thái dương thì bạn cần đưa trẻ đến ngay nha khoa. Đó có thể là 1 trong những dấu hiệu của giai đoạn đầu u men xương hàm.

Khám răng lợi để phát hiện sớm bệnh lý

U men xương hàm là bệnh lý có khả năng tái phát lại rất cao. Nếu nhận thấy trong hàm miệng nổi cục đau nhức bất thường, bạn cần sắp xếp thời gian đến địa chỉ răng hàm mặt uy tín như Nha Khoa Paris càng sớm càng tốt. Trong trường hợp không điều trị kịp thời, bệnh lý sẽ để lại rất nhiều rủi ro nguy hiểm.