Viêm lưỡi bản đồ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm lưỡi bản đồ là bệnh về lưỡi rất phổ biến, có thể gặp ở cả trẻ em lẫn người lớn. Bệnh khiến niêm mạc lưỡi trở nên nhạy cảm hơn khi ăn đồ cay, nóng, mang lại nhiều bất tiện trong sinh hoạt. Rất may, đây là bệnh lý lành tính, không gây biến chứng hoặc làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm khác.

1. Viêm lưỡi bản đồ là bệnh gì?

Viêm lưỡi bản đồ do virus gây nên, trên bề mặt vùng lưỡi xuất hiện những mảng màu đỏ được bao phủ bởi viền trắng, không có nhú lưỡi và có hình dạng ngoằn ngoèo như bản đồ địa lý. Bệnh có thể tự biến mất nhưng rất dễ tái phát bất cứ lúc nào (1).

Viêm lưỡi bản đồ xảy ra ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Bệnh không gây nguy hiểm và không liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng như nhiễm trùng, ung thư lưỡi… Bệnh chỉ gây ra cảm giác khó chịu, khiến lưỡi trở nên nhạy cảm hơn và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Bệnh lý viêm lưỡi bản đồ

2. Một số nguyên nhân gây viêm lưỡi bản đồ

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm lưỡi bản đồ vẫn chưa được xác định chính xác. Các bác sĩ đã chỉ ra bệnh viêm lưỡi bản đồ có mối liên hệ với những yếu tố như bệnh vảy nến, di truyền và lichen phẳng.

– Bệnh vảy nến: Vảy nến là một bệnh về da, gây ra sự tích tụ các tế bào trên bề mặt da, trong đó có cả lưỡi. Những tế bào dư thừa dần chuyển thành mảng dày, có vảy nên làm tăng nguy cơ mắc viêm lưỡi bản đồ.

– Di truyền: Cha mẹ bị viêm lưỡi bản đồ thì con cái cũng có khả năng gặp phải tình trạng tương tự.

– Lichen phẳng: Lichen phẳng là một bệnh lý viêm da mãn tính, gây những tổn thương cho niêm mạc ở miệng. Viêm lưỡi bản đồ cũng có thể là dạng viêm do bệnh lý trên gây nên.

3. Một số nguyên nhân khác làm tăng nguy cơ viêm lưỡi bản đồ

Những yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ bị viêm lưỡi bản đồ:

– Thiếu máu: Thiếu máu làm giảm lượng huyết sắc tố và số lượng hồng cầu. Điều đó dẫn đến thiếu oxy cung cấp cho các mô tế bào ở cơ thể, trong đó có cả lưỡi và gây ra viêm lưỡi bản đồ.

– Tiểu đường: Bệnh tiểu đường khiến cho nồng độ glucose trong nước bọt tăng cao, làm tăng khả năng mắc viêm lưỡi bản đồ (2).

– Dị ứng: Khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như thực phẩm, thuốc… các mô lưỡi có thể bị viêm kèm theo cảm giác khó chịu.

– Thiếu hụt vitamin: Những người bị thiếu hụt các chất như sắt, kẽm, vitamin B6, B12… có khả năng cao bị bệnh viêm lưỡi bản đồ. Bởi đây là những dưỡng chất quan trọng đối với cấu trúc mô cơ của lưỡi.

– Thay đổi nội tiết tố: Hàm lượng hormone trong cơ thể bị thay đổi đáng kể khi mang thai, dậy thì, tiền mãn kinh… Thay đổi nội tiết tố khiến cho cơ thể trở nên nhạy cảm hơn, dễ phản ứng với môi trường xung quanh. Từ đó dẫn đến nhiều vấn đề ở khoang miệng, trong đó có viêm lưỡi bản đồ.

– Lưỡi bị nứt: Lực tác động mạnh có thể gây ra những tổn thương ở niêm mạc lưỡi và dễ hình thành viêm lưỡi bản đồ.

– Căng thẳng: Căng thẳng thường xuyên khiến cho hệ miễn dịch trở nên kém hiệu quả nên cũng dẫn đến viêm lưỡi bản đồ.

Căng thẳng làm tăng nguy cơ bị viêm lưỡi

4. Triệu chứng thường gặp viêm lưỡi bản đồ

Bệnh viêm lưỡi bản đồ có các triệu chứng điển hình như sau:

– Bề mặt lưỡi xuất hiện những mảng có màu đỏ, nhẵn, hình dạng không đồng đều (3).

– Lưỡi nhạy cảm, đau rát khi nói chuyện, ăn uống,…

– Mảng đỏ thường xuyên thay đổi về vị trí, kích thước và hình dạng.

– Vùng niêm mạc tổn thương có hình dạng ngoằn ngoèo như bản đồ.

– Lưỡi không có nhú.

– Viền vùng tổn thương có màu trắng hoặc vàng tro, dễ dàng phân biệt với vùng không bị bệnh.

– Khô, nứt nẻ khóe miệng.

– Hơi thở có mùi khó chịu.

– Mảng đỏ lan sang cả những vùng khác trong khoang miệng như nướu, má, vòm trên của miệng…

Lưỡi xuất hiện nhiều mảng đỏ

5. Cách chữa viêm lưỡi bản đồ ở người lớn tuổi

Viêm lưỡi bản đồ ở người lớn được chữa theo những cách sau:

– Uống thuốc kháng sinh như Clotrimazol, Penicillin… để tiêu diệt các loại vi khuẩn gây ra bệnh, khắc phục tình trạng vi khuẩn bội nhiễm.

– Uống các loại thuốc có tác dụng giảm đau như Ibuprofen, Paracetamol, … để cải thiện cảm giác đau rát ở lưỡi.

– Bổ sung vitamin nhóm B và vitamin C thông qua thực phẩm chức năng hoặc thực đơn ăn uống hàng ngày như cá hồi, rau lá xanh, trứng, thịt bò, cam, cà chua, cà rốt…

– Vệ sinh răng miệng đều đặn 2 – 3 lần/ngày kết hợp với sử dụng chỉ nha khoa và nước súc miệng.

– Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung thêm nhiều thịt, cá, rau xanh, trái cây, tránh những loại thực phẩm cay, nóng hoặc có nhiều gia vị bởi làm tăng mức độ đau rát.

– Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để hạn chế khô miệng và tích tụ mảng bám.

6. Cách chữa viêm lưỡi bản đồ ở trẻ nhỏ

Để bệnh viêm lưỡi bản đồ ở trẻ em nhanh chóng thuyên giảm, cha mẹ nên áp dụng theo những cách sau: vệ sinh lưỡi cho trẻ thường xuyên, không cho trẻ ăn đồ quá cứng, cay nóng, dùng thuốc giảm đau và thuốc kháng sinh.

6.1. Vệ sinh lưỡi thường xuyên

Răng miệng của trẻ được vệ sinh cẩn thận sẽ loại bỏ mảng bám, ngăn chặn vi khuẩn phát triển. Từ đó đẩy nhanh quá trình hồi phục của bệnh viêm lưỡi bản đồ và phóng tránh tình trạng bội nhiễm.

Cách thực hiện:

– Chuẩn bị nước muối sinh lý 0,9% và gạc rơ lưỡi.

– Vệ sinh tay sạch sẽ bằng dung dịch sát khuẩn và đeo gạc rơ lưỡi vào tay.

– Cho gạc rơ lưỡi vào nước muối sinh lý và vệ sinh miệng của trẻ một cách nhẹ nhàng trong vòng 1 – 2 phút.

Cha mẹ không nên rơ lưỡi cho mẹ quá mạnh bởi khiến cho niêm mạc miệng bị tổn thương và làm bệnh viêm lưỡi bản đồ thêm nghiêm trọng.

Cha mẹ nên vệ sinh lưỡi cho trẻ thường xuyên

6.2. Không nên ăn các đồ quá cứng, cay nóng

Trẻ em bị viêm lưỡi bản đồ không nên ăn những loại thực phẩm quá cứng hoặc cay nóng. Bởi thực phẩm cứng tác động đến vùng lưỡi đang bị viêm trong quá trình ăn nhai và gây đau rát dữ dội. Thực phẩm cay nóng khiến cho vùng lưỡi bị viêm bị kích ứng, làm tăng mức độ viêm nhiễm.

Cha mẹ nên cho trẻ ăn thực phẩm ở dạng mềm, dễ nuốt và ít gia vị. Trong các món ăn, cha mẹ hãy bổ sung những loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như rau xanh, thịt, cá… để giúp trẻ nâng cao sức đề kháng, nhanh chóng đẩy lùi bệnh lý.

6.3. Dùng thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau nên được sử dụng đối với trường hợp bệnh viêm lưỡi bản đồ khiến cho trẻ bị đau rát nhiều, dẫn đến bỏ ăn, bỏ bú. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến gồm có:

– Paracetamol: Paracetamol là thuốc giảm đau không kê đơn, được sử dụng phổ biến và rất hiệu quả đối với trường hợp viêm lưỡi bản đồ. Thuốc không có hoạt tính kháng viêm nên rất an toàn với trẻ. Liều dùng phổ biến của thuốc là uống 10 – 15mg/kg, mỗi lần cách từ 4 – 6 giờ.

– Ibuprofen: Thuốc Ibuprofen thuộc nhóm kháng viêm không steroid. Thuốc làm giảm tổng hợp prostaglandin E2α, từ đó giảm tính cảm thụ với các tác nhân gây đau, giúp tình trạng đau rát ở lưỡi nhanh được xoa dịu. Liều dùng của thuốc là 20 – 30mg/kg/ngày, chia thành nhiều liều nhỏ (4).

– Efferalgan: Efferalgan là thuốc giảm đau có chứa hoạt chất chính là Paracetamol. Liều dùng của thuốc là 10 – 15mg/kg/lần, mỗi lần cách nhau 4 – 6 giờ.

6.4. Dùng thuốc kháng sinh

Các loại thuốc kháng sinh như Penicillin, Cephalexin… được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn gây hại, tránh tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng hơn và ngăn ngừa bội nhiễm.

– Penicillin: Thuốc kháng sinh Penicillin có tác dụng ngăn chặn quá trình tạo ra peptidoglycan, giúp phá hủy tế bào vi khuẩn gây hại. Liều dùng của thuốc là 25 – 50 mg/kg/ngày, chia thành 3 – 4 lần.

– Cephalexin: Thuốc kháng sinh Cephalexin thuộc nhóm thuốc cephalosporin. Cơ chế hoạt động của thuốc là ức chế tổng hợp vỏ tế bào vi khuẩn, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây hại. Liều dùng của thuốc là uống 1 viên/lần, uống cách 6 giờ mỗi lần.

7. Một số câu hỏi thường gặp

Dưới đây là giải đáp chi tiết về những câu hỏi mà nhiều người quan tâm liên quan đến bệnh viêm lưỡi bản đồ.

7.1. Bệnh viêm lưỡi bản đồ có nguy hiểm hay không?

Viêm lưỡi bản đồ không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Đây là một bệnh rối loạn lành tính, có cảm giác khó chịu và khiến lưỡi trở nên nhạy cảm. Khi được điều trị đúng cách, các triệu chứng của bệnh nhanh chóng biến mất mà không để lại bất kỳ hệ lụy gì đối với sức khỏe nên không cần lo lắng.

Viêm lưỡi bản đồ không gây nguy hiểm

7.2. Viêm lưỡi bản đồ có lây không?

Viêm lưỡi bản đồ không có khả năng lây từ người này qua người khác. Bởi bệnh không liên quan đến vi khuẩn, virus hay nấm nên không có tính chất truyền nhiễm.

7.3. Viêm lưỡi bản đồ có chữa khỏi được không?

Viêm lưỡi bản đồ không chữa khỏi được triệt để. Các biện pháp như dùng thuốc giảm đau, vệ sinh răng miệng sạch sẽ… chỉ cải thiện triệu chứng của bệnh lý. Sau một thời gian, bệnh sẽ tiếp tục tái phát tại vị trí đó hoặc lan sang vị trí khác trên bề mặt lưỡi.

Viêm lưỡi bản đồ tuy là bệnh lý lành tính nhưng gây nhiều bất tiện trong ăn uống, sinh hoạt. Khách hàng nên chú ý vệ sinh lưỡi và chăm sóc răng miệng sạch sẽ hàng ngày để bệnh nhanh khỏi và tránh tình trạng tái phát nhiều lần.