Viêm tủy răng? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Bạn có thể nhận biết viêm tủy răng thông qua các triệu chứng điển hình như cơn đau nhức răng tự phát kéo dài bao gồm đau nhức răng, ê buốt khi gặp kích thích, hôi miệng… Bệnh viêm tủy răng chắc chắn không tự khỏi mà cần phải can thiệp các phương pháp trong nha khoa. Nếu không được chữa trị sớm, bạn sẽ đối diện với nguy cơ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm tới sức khỏe.

1. Những nguyên nhân gây ra bệnh lý viêm tủy răng

Theo bác sĩ nha khoa Lê Thị Hải – Bác sĩ Răng Hàm Mặt – Chuyên gia niềng răng, bọc răng sứ – Nha Khoa Paris Nghệ An, bệnh lý viêm tủy răng thường xảy ra do vi khuẩn tồn tại ở trong miệng, xâm nhập vào tủy răng chủ yếu qua lỗ sâu răng và các cuống răng. Nếu như bạn không phát hiện và xử lý, tủy răng sẽ dần bị viêm nhiễm.

Bên cạnh đó, những nguyên nhân gây nên bệnh lý viêm tủy răng còn có thể là:

– Tổn thương răng: Tổn thương do chấn thương, tai nạn hoặc phẫu thuật có thể khiến cho tủy răng lộ ra bên ngoài. Đây chính là điều kiện cực kỳ thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập và gây viêm tủy răng.

– Hàn răng: Bác sĩ hàn trám răng không đúng kỹ thuật có thể xâm lấn, gây tổn hại tới tủy răng và khiến cho chúng bị nhiễm trùng.

– Mảng bám: Mảng bám tồn tại lâu ngày trên thân răng sẽ dần chuyển hóa thành vôi răng. Chúng có thể tồn tại ở cả bề mặt răng lẫn dưới nướu. Đây là vị trí trú ngụ lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi và xâm nhập vào tủy răng.

– Lão hóa: Lão hóa là quá trình tự nhiên của cơ thể khi tuổi tác tăng lên. Các bộ phận của cơ thể sẽ trở nên yếu và dễ bị tổn thương hơn. Khi đó, răng, nướu không thể chống lại sự tấn công của các vi khuẩn gây hại ở trong khoang miệng và có nguy cơ cao mắc bệnh lý viêm tủy răng.

– Viêm nướu: Viêm nướu là tình trạng các tổ chức xung quanh răng bị viêm nhiễm. Nếu như không được chữa trị kịp thời, vi khuẩn gây viêm nướu sẽ ăn sâu vào trong tủy răng và gây viêm nhiễm.

– Khô miệng: Đây là hiện tượng khoang miệng không có đủ nước bọt, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây hại phát triển. Chúng sẽ dần tấn công răng, nướu và cả tủy răng ở sâu bên trong.

– Bác sĩ bọc sứ sai kỹ thuật: Trong quá trình bọc răng sứ thẩm mỹ, nếu như bác sĩ mài răng sai kỹ thuật hoặc mài với tỉ lệ lớn thì sẽ ảnh hưởng xấu tới cấu trúc răng thật. Điều đó tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại trong khoang miệng làm tổn thương tới tủy.

Sâu răng gây viêm tủy

2. Các dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng

Bệnh lý viêm tủy răng sẽ có sự khác biệt giữa từng giai đoạn cả bệnh như: viêm tủy răng cấp, phục hồi, và không phục hồi.

2.1. Dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng có hồi phục

Viêm tủy răng có hồi phục là giai đoạn đầu của bệnh, khi tủy mới chỉ nhiễm trùng nhẹ chứ chưa xảy ra tình trạng hoại tử với các dấu hiệu điển hình là:

– Răng bị sưng đau và khó chịu lâu ngày.

– Răng ê buốt và đau dữ dội trong quá trình ăn nhai các thực phẩm nóng, lạnh hoặc ngọt. Tuy nhiên, hiện tượng trên nhanh chóng biến mất chỉ trong vòng một vài giây khi không còn kích thích.

– Không bị đau nhức khi gõ vào răng.

Những triệu chứng trên dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý sâu răng thông thường nên rất ít người phát hiện ra.

2.2. Dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng cấp

Viêm tủy răng cấp là trường hợp mạch máu và các dây thần kinh ở tủy bị phản ứng đột ngột bởi tác nhân gây kích ứng với các dấu hiệu như sau:

– Xuất hiện những cơn đau tự phát kéo dài, chúng thường xảy ra vào ban đêm và đặc biệt là mỗi khi bạn nằm xuống. Hiện tượng đau có nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ tới nặng. Cơn đau có thể xuất hiện tại vị trí răng bị viêm tủy hoặc lan ra các khu vực xung quanh.

– Răng trở nên nhạy cảm hơn rất nhiều so với thông thường, dễ bị ê buốt hoặc đau nhức khi ăn những thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh.

– Đau nhức dữ dội khi cắn vào răng đang bị viêm tủy.

– Các mô xung quanh răng bị sưng tấy, đau và chuyển sang màu đỏ.

Tuy nhiên, những cơn đau thường chỉ xuất hiện theo từng cơn. Sau khi các cơn đau kết thúc, bạn có thể sinh hoạt trở lại như bình thường. Nếu như viêm tủy cấp kèm theo có mủ, ngoài những cơn đau dữ dội thì còn kèm theo các triệu chứng khác như: ù tai, răng lung lay nhẹ, răng trồi lên cao hơn so với các răng khác trên hàm…

Dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng cấp

2.3. Dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng không phục hồi

Đây là giai đoạn bệnh lý viêm tủy đã tiến triển khá nặng. Thậm chí, một phần hoặc toàn bộ tủy răng đã bị hoại tử và không thể phục hồi lại như lúc ban đầu. Những cơn đau thường xảy ra tự nhiên, lan tỏa đến nửa đầu và mặt cùng bên. Mức độ đau nhức sẽ nghiêm trọng hơn khi có kích thích lạnh, nóng hoặc thay đổi tư thế. Ngoài ra, trong trường hợp đã loại bỏ kích thích, cơn đau vẫn có thể tiếp tục kéo dài tới hơn 15 phút.

Ngoài ra, viêm tủy răng không phục hồi còn có các triệu chứng như:

– Cảm thấy đau và nhức khi dùng tay để gõ vào răng.

– Hiện tượng đau thường chỉ xảy ra ở một vùng nên bạn khá khó khăn trong việc tìm ra chính xác vị trí răng bị viêm tủy. Thậm chí, bạn còn bị nhầm lẫn giữa răng hàm trên và hàm dưới.

– Hơi thở có mùi hôi, tạo cảm giác khó chịu với mọi người xung quanh khi trò chuyện.

– Thân nhiệt tăng cao.

– Sưng to tại hạch bạch huyết.

– Miệng bị đắng, làm mất cảm giác khi ăn.

Dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng không hồi phục

2.4. Viêm tủy răng có sốt không

Sốt không phải là một triệu chứng phổ biến của bệnh viêm tủy răng. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm tủy răng không phục hồi, răng không những bị sưng, đau mà còn gây nên các triệu chứng khác như hôi miệng, đắng miệng và hạch bạch huyết bị sưng to. Khi đó, nhiễm trùng có thể đã lan rộng từ tủy răng sang những khu vực khác ở cơ thể khiến cho sức đề kháng đã bị suy giảm đi đáng kể.

Vi khuẩn gây viêm tủy sẽ dễ dàng tấn công và khiến cho thân nhiệt của bạn tăng cao đột ngột. Thông thường, bạn sẽ bị sốt khoảng 38,5 độ C. Bạn không nên tự ý uống thuốc hạ sốt mà bạn cần tham khảo hướng dẫn của bác sĩ để tránh gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.

3. Hình ảnh viêm tủy răng

Dưới đây là một vài hình ảnh của răng đã bị viêm tủy:

Răng bị viêm tủy

Bệnh lý viêm tủy răng

Thân răng đen là một dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng

Bệnh viêm tủy răng có chữa được

4. Trị viêm tủy răng tại nhà

Để giảm bớt những triệu chứng của bệnh lý viêm tủy, bạn có thể sử dụng: gừng, muối, hành tây, nước cốt lá chuối, tỏi, đu đủ, nghệ, các bài thuốc đông y hoặc chườm lạnh. Tuy nhiên, chúng chỉ giúp giảm bớt đau nhức do viêm tủy trong thời gian ngắn chứ không điều trị được dứt điểm bệnh lý

4.1. Cách làm chết tủy răng tại nhà với gừng

Gừng là một loại nguyên liệu tự nhiên có chứa nhiều vitamin với hàm lượng chất kháng viêm cao, trong đó điển hình là gingerol. Vì vậy, sử dụng gừng cũng là một mẹo được nhiều người lựa chọn để trị viêm tủy răng tại nhà.

Một nghiên cứu đã đăng trên tạp chí Journal of Endodontics vào năm 2019 đã khảo sát tác dụng của gingerol trong việc chữa trị viêm tủy răng trên 90 người. Kết quả cho thấy, nguyên liệu chứa gingerol như gừng giúp giảm đau răng khá tốt. Cụ thể, tỷ lệ những người giảm đau răng là khoảng hơn 70%.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Cạo vỏ gừng, đem gừng đi rửa sạch rồi cắt thành từng miếng nhỏ.

– Bước 2: Cho gừng vừa cắt vào trong 500ml nước và đun sôi trong vòng 20 – 30 phút.

– Bước 3: Đợi nước gừng nguội rồi dùng để súc miệng hàng ngày sau khi chải răng.

Để đạt được hiệu quả tốt nhất, bạn nên áp dụng theo cách trên trong khoảng 5 – 10 ngày. Tuy nhiên, những người bị cao huyết áp không nên sử dụng gừng bởi đây là nguyên liệu có tính nóng và làm tăng huyết áp.

Gừng có thể giúp xoa dịu cơn đau do viêm tủy

4.2. Cách chữa viêm tủy răng tại nhà bằng muối

Trong muối chứa thành phần kháng khuẩn cực kỳ hiệu quả, có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây viêm tủy răng ở khoang miệng. Nhờ vậy, cảm giác đau và ê buốt sẽ nhanh chóng được xoa dịu. Bên cạnh đó, muối còn có rất nhiều khoáng chất vi lượng cần thiết để bảo vệ răng, nướu khỏi các tác nhân gây hại trong khoang miệng.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Hòa tan 5 muỗng cà phê muối tinh khiết vào 1 lít nước lọc đun sôi để nguội. Bạn cần chắc chắn rằng muối đã tan hoàn toàn trong nước trước khi sử dụng.

– Bước 2: Cho dung dịch nước muối vào một lọ thủy tinh sạch để bảo quản và dùng nước đó súc miệng hàng ngày. Khi sử dụng, bạn hãy hớp một lượng nước muối vừa đủ và súc miệng trong khoảng 30 giây rồi nhổ nước ra ngoài.

Bạn nên súc miệng bằng nước muối theo cách trên khoảng 2 – 3 lần mỗi ngày. Tuy nhiên, bạn cần đảm bảo nước muối có nồng độ vừa phải để tránh làm tổn thương tới niêm mạc miệng.

4.3. Cách diệt tủy răng tại nhà bằng hành tây

Bên cạnh những nguyên liệu mà chúng tôi đã kể đến ở trong phần trên, hành tây cũng được nhiều người biết đến với khả năng sát khuẩn và giảm đau nhức tốt nhờ thành phần allicin. Chúng không chỉ ngăn chặn được mầm bệnh tiếp tục lây lan mà còn hạn chế sưng đau hiệu quả.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Chuẩn bị hành tây, lột sạch vỏ và cắt thành các lát mỏng.

– Bước 2: Đắp hành tây lên vùng răng bị viêm và giữ nguyên trong khoảng 10 phút để các tinh chất trong hành tây có thể tiết ra hết.

Mỗi ngày, bạn nên áp dụng phương pháp trên khoảng 2 – 3 lần mỗi ngày hoặc nhiều hơn nếu bạn cảm thấy đau và viêm nặng.

4.4. Cách trị viêm tủy răng tại nhà bằng nước cốt lá chuối

Lá chuối có chứa chất rutin với công dụng giảm đau và chống viêm nhiễm tự nhiên. Do đó, chúng có thể giảm bớt triệu chứng đau nhức của một số bệnh lý răng miệng, trong đó bao gồm cả viêm tủy răng.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Chuẩn bị một ít lá chuối non và đem rửa sạch.

– Bước 2: Cho lá chuối vào máy xay và xay nhỏ.

– Bước 3: Đổ hỗn hợp lá chuối vào một tấm vải sạch để lọc lấy nước cốt lá chuối.

– Bước 4: Lấy một miếng bông sạch nhúng trực tiếp vào trong nước cốt chuối và đắp lên vùng răng bị viêm tủy trong vòng 3 phút rồi súc miệng bằng nước sạch.

Lá chuối có chứa chất chống viêm nhiễm tự nhiên

4.5. Cách chữa đau tủy răng bằng tỏi

Nếu như bị đau tủy răng, bạn chỉ cần súc miệng bằng nước ép tỏi hoặc đắp trực tiếp tỏi lên chân răng thì cảm giác đau nhức sẽ dần dần biến mất. Bởi trong tỏi có chứa hoạt chất allin. Khi tỏi bị nghiền nát hoặc đập dập, enzym alinase sẽ chuyển hóa allin thành allicin.

Hợp chất trên có công dụng giảm thiểu vi khuẩn gây hại trong khoang miệng. Nhờ đó, các triệu chứng của bệnh lý viêm tủy răng sẽ dần dần được cải thiện.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Chuẩn bị khoảng 2 – 3 tép tỏi đã được bóc vỏ. 

– Bước 2: Giã nát tỏi chung với một ít muối và trộn đều.

– Bước 3: Sử dụng hỗn hợp trên đắp lên vùng răng bị viêm tủy trong vòng 10 – 15 phút và súc miệng bằng nước sạch.

4.6. Cách làm giảm đau tủy răng tại nhà bằng đu đủ

Đu đủ cũng là một loại nguyên liệu tự nhiên mà bạn có thể sử dụng để giảm đau viêm tủy răng tại nhà. Bởi trong đu đủ có chứa rất nhiều vitamin C, A nên có thể tiêu diệt vi khuẩn gây hại trong miệng, giúp đẩy lùi triệu chứng đau nhức do bệnh lý viêm tủy gây ra.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Cắt đu đủ ra thành từng miếng nhỏ.

– Bước 2: Lấy một miếng bông gòn sạch thấm trực tiếp vào đu đủ để lấy tinh dầu tự nhiên.

– Bước 3: Đặt miếng bông gòn đã thấm tinh dầu vào vị trí răng bị viêm tủy và ngậm trong vòng 15 phút.

– Bước 4: Bỏ miếng bông gòn ra ngoài và súc miệng bằng nước sạch.

4.7. Chữa răng bị chết tủy bị đau bằng nghệ

Trong đông y, nghệ là một nguyên liệu quý với công dụng giảm bớt triệu chứng đau nhức răng do bệnh lý viêm tủy gây ra. Nghệ có chứa hợp chất curcumin cùng nhiều loại vitamin như K, C, E…

Nhờ các thành phần tốt cho sức khỏe và tính nóng, cay, nghệ có khả năng tiêu diệt vi khuẩn cùng các gốc tự do gây hại. Nếu như bạn kiên trì áp dụng, các triệu chứng của bệnh lý sẽ dần được cải thiện. 

Cách thực hiện:

– Bước 1: Chuẩn bị khoảng 500 gram nghệ tươi và 500ml rượu.

– Bước 2: Gọt lớp vỏ ngoài của nghệ, rửa sạch, cắt nhỏ rồi cho vào bình thủy tinh.

– Bước 3: Rót rượu vào đầy bình, đậy nắp kín và đặt ở nơi khô ráo, không có ánh sáng mặt trời chiếu vào.

– Bước 4: Sau 2 tuần, bạn sử dụng rượu nghệ để súc miệng 3 lần/ngày, mỗi lần súc trong vòng 5 phút.

4.8. Chữa viêm tủy răng bằng đông y

Trong đông y cũng có rất nhiều bài thuốc chữa viêm tủy răng mà bạn có thể tham khảo như:

– Bài thuốc 1: Sắc 50g ruột cây chuối, 300ml nước gạo cho đến khi còn khoảng 150ml. Dùng thuốc để uống khi vừa sắc.

– Bài thuốc 2: Rửa sạch 7 cây bồ công anh và ngâm với 60ml rượu trong vòng 1 ngày. Sử dụng rượu để súc miệng 3 – 5 lần.

– Bài thuốc 3: Lấy khoảng 20g lá lốt, củ riềng, tế tân, bạch chỉ đem tán nhỏ thành bột, ngâm với rượu trong 7 – 10 ngày. Dùng tăm bông thấm vào dung dịch và đặt vào chỗ răng bị đau nhức.

Chữa viêm tủy răng bằng bài thuốc đông y

4.9. Bị đau tủy răng phải làm sao – chườm đá lạnh

Chườm đá lạnh là phương pháp giảm đau nhức răng truyền thống nhưng rất hiệu quả. Đá lạnh làm các mạch máu bị co lại, giảm ứ dịch tới các khu vực bị tổn thương. Chưa kể, chúng làm giảm hoạt động của dây thần kinh, giúp cơn đau răng nhanh chóng thuyên giảm.

Cách thực hiện:

– Bước 1: Cho một vài viên đá lạnh vào một chiếc khăn sạch hoặc túi chườm.

– Bước 2: Chườm túi đá trực tiếp lên vùng má bên ngoài vị trí răng bị đau nhức trong khoảng 10 – 15 phút. Nếu như đau hoặc khó chịu nhiều, bạn có thể tiếp tục chườm lại.

5. Viêm tủy răng uống thuốc gì

Để giảm các triệu chứng của bệnh lý viêm tủy răng, các bác sĩ nha khoa thường kê những loại thuốc sau:

– Paracetamol:

Paracetamol là loại thuốc giảm đau được sử dụng vô cùng phổ biến. Thuốc thường được bác sĩ kê để hạ sốt và cải thiện những cơn đau từ nhẹ đến vừa do bệnh viêm tủy răng gây ra.

+ Thành phần: Paracetamol và tá dược vừa đủ

+ Liêu dùng: Người lớn uống 1 – 2 viên/lần, cách nhau 4 – 6 tiếng. Trẻ em uống 10-15mg/kg, mỗi lần dùng cách 4 – 6 tiếng.

+ Tác dụng phụ: Phát ban, ngứa da, sưng lưỡi, sưng họng…

– Viên sủi Efferalgan:

Efferalgan cũng là một loại thuốc giảm đau nhưng được điều chế ở dạng viên nén dạng sủi hòa tan. Những người bị đau nhức răng từ nhẹ đến vừa có thể sử dụng thuốc để cải thiện triệu chứng.

+ Thành phần: Paracetamol, Acid Citric, Natri Hydrogen Carbonat, Povidon, Natri Benzoat…

+ Liều dùng: Uống 10 – 15mg/kg/lần, mỗi lần cách nhau 4 đến 6 giờ. Liều tối đa của người lớn là 3g/ngày, trẻ em là 80mg/kg/ngày.

+ Tác dụng phụ: Đau dạ dày, tiêu chảy, chán ăn, buồn nôn…

– Clindamycin:

Clindamycin là một loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn răng miệng, trong đó có viêm tủy răng. Thuốc sẽ ức chế sự tổng hợp protein của vi khuẩn gây hại trong khoang miệng, ngăn chặn vi khuẩn phát triển. Nhờ vậy, các triệu chứng của viêm tủy răng sẽ nhanh thuyên giảm.

+ Thành phần: Clindamycin, Dinatri Edetat, Natri Disulfit, Benzyl Alcol…

+ Liều dùng: Người lớn uống 150mg – 300mg mỗi 6 giờ. Trẻ em uống 8 – 12mg/kg/ngày, chia ra thành 3 – 4 liều.

+ Tác dụng phụ: Vàng da, tiêu chảy, sưng lưỡi, đau da…

Lấy tủy răng

Viêm xương hàm

Ảnh hưởng đến các răng khác

6. Bị viêm tủy răng không nên ăn những thực phẩm gì

Khi tủy răng có dấu hiệu bị viêm nhiễm hoặc đang trong quá trình điều trị, bạn cần kiêng một số loại thực phẩm dưới đây.

– Thực phẩm có chứa nhiều đường: Bạn cần tránh sử dụng các loại đồ ăn có chứa nhiều đường như bánh, kẹo ngọt, tương cà, bơ đậu phộng… Bởi đường sẽ đẩy nhanh quá trình hình thành mảng bám, cao răng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn Streptococcus cùng các loại vi khuẩn khác sinh sôi trong khoang miệng. Điều đó khiến cho tình trạng viêm nhiễm thêm nghiêm trọng.

– Những món quá nóng/lạnh: Bạn cần kiêng tuyệt đối những thực phẩm quá nóng/lạnh khi tủy răng đang bị viêm. Do sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ sẽ càng khiến răng thêm nhạy cảm, gây đau nhức và khó chịu hơn.

– Những thực phẩm cứng, dai: Các món như sườn, xương, mía, lòng nướng… cũng cần phải loại bỏ trong thực đơn ăn uống hàng ngày khi bạn đang bị viêm tủy răng. Vì đây là những thực phẩm cần sử dụng nhiều lực nhai, khiến chiếc răng đang bị viêm tủy càng đau nhức nhiều hơn, thậm chí còn lung lay.

– Những món cay, nhiều axit: Trong trường hợp đang điều trị tủy răng, bạn cần kiêng các món cay (mù tạt, tương ớt, mì cay…) và các món chứa nhiều axit (cam, quý, đồ muối chua…). Vì chúng sẽ gây ra tình trạng kích ứng răng và ảnh hưởng đến men răng. Điều đó có thể khiến cho tình trạng viêm nhiễm thêm nghiêm trọng kéo theo những cơn đau nhức dữ dội.

– Những đồ uống có ga, chất kích thích: Những chất kích thích có trong rượu, bia, cà phê… không chỉ làm mòn men răng mà còn khiến răng bị viêm tủy trở nên yếu hơn.

Bị viêm tủy răng không nên ăn đồ lạnh

7. Biện pháp phòng ngừa bệnh lý viêm tủy răng hiệu quả

Để ngăn chặn bệnh viêm tủy răng, bạn nên:

– Tới cơ sở nha khoa thăm khám định kỳ 6 tháng một lần. Nếu như phát hiện răng sâu, viêm nướu… các bác sĩ sẽ điều chỉnh kịp thời để ngăn chặn biến chứng viêm nhiễm tủy.

– Hạn chế ăn nhai những thực phẩm có tính axit, cứng, rắn hoặc dùng răng để mở nắp chai, tránh tình trạng răng bị nứt, vỡ.

– Chải răng đều đặn 2 – 3 ngày bằng bàn chải lông mềm và kem đánh răng chuyên dụng. Tuy nhiên, bạn chỉ nên chải nhẹ nhàng để tránh làm tổn hại tới men răng.

– Sử dụng chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để làm sạch cặn thức ăn còn kẹt lại trong kẽ răng. Ngoài ra, bạn nên súc miệng bằng dung dịch chuyên dụng để loại bỏ vi khuẩn gây hại trong khoang miệng.

Bạn nên sử dụng máy tăm nước để làm sạch răng miệng

Với những dấu hiệu nhận biết viêm tủy răng mà chúng tôi đã đề cập ở trong bài viết trên, bạn có thể phát hiện bệnh lý và điều trị kịp thời. Nếu như bạn còn thắc mắc liên quan đến vấn đề trên thì hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp chi tiết.