Chỉ phẫu thuật tự tiêu – Khâu vết thương – những điều bạn cần biết

1. Chỉ tự tiêu là gì? Khác gì chỉ thường?

Bác sĩ Nha khoa Nguyễn Hải Nam – Bác sĩ Răng Hàm Mặt – Chuyên gia Niềng răng, Implant, bọc răng sứ – Nha Khoa Paris Bà Triệu cho biết: Chỉ tự tiêu là một loại chỉ được sử dụng phổ biến trong việc khâu miệng các vết thương. Phương pháp này sử dụng các vật liệu đặc biệt như protein có nguồn gốc từ động vật, polymer tổng hợp hoặc collagen trong ruột cừu, ruột bò. Một điểm đặc biệt của chỉ tự tiêu là nó sẽ bị phân hủy và hấp thụ bởi men sinh lý tự nhiên trong cơ thể.

Tên gọi chỉ khâu tự tiêu và chỉ thường đã cho thấy rõ điểm khác biệt giữa hai loại. Chỉ khâu tự tiêu sẽ tiêu biến trong một khoảng thời gian ngắn sau khi vết thương đã se lại và tương đối ổn định. Nhờ vậy, bạn không cần phải quay lại bệnh viện hay phòng khám để cắt chỉ. Trong khi đó, chỉ khâu thông thường không thể tự biến mất mà cần phải tiến hành cắt chỉ.

Chỉ tự tiêu được sử dụng rất nhiều trong y khoa để khâu vết thương, hỗ trợ đẩy nhanh quá trình lành thương và đông máu. Sau một thời gian, khi vết thương đã bắt đầu lành lại, các enzym trong cơ thể sẽ giúp chỉ khâu tự biến mất từ từ mà không gây bất kỳ cảm giác đau đớn hay khó chịu nào. Nhờ an toàn với cơ thể và tiện lợi, loại chỉ trên đang dần dần thay thế chỉ rút thông thường trong phẫu thuật y khoa.

Khi vết thương đã dần ổn định, chỉ có thể tự biến mất

2. Các loại chỉ tự tiêu được sử dụng phổ biến

Hiện có 4 loại chỉ khâu tự tiêu đang được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực y khoa gồm: Simple Catgut, Polydioxanone, Polyglecaprone và Polyglactin.

2.1. Chỉ tự tiêu Simple Catgut

100% vật liệu chỉ Simple Catgut đều được làm từ nguyên liệu tự nhiên là huyết thanh và collagen trong ruột động vật. Trong đó có chứa đến 98% collagen. Ngoài ra, chỉ còn có cấu tạo dạng xoắn hoặc sợi đơn nên độ bền rất cao.

Chỉ khâu tự tiêu Simple Catgut thường được các bác sĩ sử dụng đối với những vết thương, vết rách nằm sâu trong mô mềm. Điển hình là các phẫu thuật trong phụ khoa. Đối với những ca phẫu thuật thần kinh hoặc tim mạch, bác sĩ không ưu tiên sử dụng loại chỉ trên. Trong trường hợp cơ thể có phản ứng mạnh với chỉ Simple Catgut thì vết thương sẽ có nguy cơ cao để lại sẹo.

Chỉ Simple Catgut

2.2. Chỉ tự tiêu Polydioxanone (PDS)

Chỉ PDS là một loại chỉ phẫu thuật tự tiêu tổng hợp ở dạng đơn sợi, được tạo thành từ 100% Poly(p-dioxanone). Đây là chất liệu polymer dẻo nên giúp các bác sĩ dễ dàng thực hiện khâu vết thương tại mô mềm. Đặc biệt là với những ca phẫu thuật lớn, có thời gian hồi phục lâu.

Thông thường, chỉ sẽ được nhuộm màu tím hoặc không nhuộm. Chúng được dùng đối với các dạng vết thương mô mềm (ví dụ như đóng ổ bụng). Ngoài ra, khác với loại chỉ khâu Simple Catgut, chỉ PDS có thể dùng với những cuộc phẫu thuật tim ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, loại chỉ trên không được khuyến cáo sử dụng trong phẫu thuật mô tim mạch ở người lớn, vi phẫu hay mô thần kinh.

Chỉ Polydioxanone (PDS)

2.3. Chỉ Polyglecaprone (MONOCRYL)

Tương tự như những loại chỉ tự tiêu khác, Polyglecaprone cũng sẽ tự tan biến trong cơ thể thông qua quá trình thủy phân. Loại chỉ trên có thành phần chính là glycolic axit, caprolactone, thuộc dạng đơn sợi tổng hợp và được bác sĩ sử dụng nhiều với những tổn thương ở các mô mềm.

Chưa hết, chỉ còn giúp hạn chế tối đa mức độ đau nhức và nguy cơ nhiễm trùng vết thương. Tuy nhiên, chỉ khâu Polyglecaprone cũng không được khuyến cáo dùng trong các cuộc phẫu thuật thần kinh hay tim mạch.

Chỉ Polyglecaprone (MONOCRYL)

2.4. Chỉ Polyglactin (Vicryl)

Đây là loại chỉ được tổng hợp từ copolyme gồm có 90% glycolid và 10% L-lactid. Phần bên ngoài của chỉ được bao quanh bởi lớp polyglactin 370 và calcium stearate. Khi đi xuyên qua các mô trong cơ thể, Polyglactin sẽ được làm mềm, giúp hạn chế tình trạng kích ứng và đẩy nhanh tiến độ hồi phục vết thương.

Chỉ Polyglactin chính là một sự lựa chọn hoàn hảo cho các vết thương rách da tay hoặc da mặt. đặc biệt là trong những ca phẫu thuật mắt, nối các vi phẫu cho mạch máu có đường kính bé hơn 2mm và các dây thần kinh ngoại biên. Tuy nhiên, tương tự như chỉ Polyglecaprone và chỉ Simple Catgut, chúng cũng không phù hợp để dùng cho phẫu thuật tim mạch hoặc thần kinh.

Chỉ Polyglactin (Vicryl)

3. Chỉ tự tiêu được sử dụng trong những trường hợp nào

Chỉ tự tiêu là loại chỉ khâu vết thương thường được các bác sĩ sử dụng trong trường hợp không cần chăm sóc hay theo dõi đặc biệt. Cụ thể, chỉ tự phân hủy được sử dụng trong các trường hợp sau:

• Nhổ răng: Sau khi nhổ răng khôn, các bác sĩ nha khoa thường khâu lại bằng chỉ tự tiêu để các mô nướu nhanh chóng hồi phục như ban đầu. Số lượng mũi khâu sẽ tùy thuộc theo kích thước của vạt mô.
• Sinh mổ: Đa số các bác sĩ đều sẽ sử dụng chỉ tự tiêu để khâu lại vết mổ sau sinh. Theo một nghiên cứu khoa học được đăng tải trên tạp chí Journal of Obstetrics and Gynaecology năm 2019, việc khâu vết mổ ở phụ nữ sau sinh bằng chỉ tự tiêu có thể giảm thiểu thời gian khô vết thương và ngăn chặn nguy cơ xảy ra biến chứng tới gần 60% so với khâu bằng chỉ thường.
• Cắt bỏ khối u vú: Trong trường hợp ung thư vú, các bác sĩ sẽ cắt bỏ khối u với mục đích loại bỏ tất cả các tế bào ung thư và khâu lại bằng chỉ tự tiêu. Loại chỉ trên sẽ giúp giảm thiểu rủi ro nhiễm trùng và đẩy nhanh quá trình hồi phục vết thương.
• Phẫu thuật thay khớp gối: Chỉ tự tiêu cũng được bác sĩ sử dụng trong phẫu thuật thay khớp gối với mục đích giảm sẹo. Loại chỉ tự tiêu thường được dùng là Polydioxanone.
• Phẫu thuật ghép da: Đây là phương pháp lấy đi một phần da ở vùng này và đắp lên vùng khác trên cơ thể, rách da do gãy xương, bỏng hoặc da nhiễm trùng không thể phục hồi. Sau khi cấy ghép, các bác sĩ sẽ dùng chỉ tự tiêu khâu lại với mục đích hạn chế nhiễm trùng và tránh để lại sẹo.

Nhổ răng khôn

4. Chỉ tự tiêu có màu gì

Chỉ phẫu thuật tự tiêu thường có sọc kẻ, đen, xanh dương hoặc tím để có thể dễ dàng phân biệt với các mô mềm xung quanh và da thịt. Nhờ vậy, việc khâu vết thương trở nên đơn giản, giúp tránh tình trạng cắt nhầm chỉ hoặc không buộc được chỉ khâu.

Đa số các loại chỉ khâu tự tiêu trong lĩnh vực y tế đều sẽ được nhuộm thêm một màu tối để màu chỉ trở nên đồng đều. Trên thực tế, có rất ít trường hợp để màu chỉ khâu tự nhiên. Loại chỉ mà bạn dễ gặp nhất chính là chỉ khâu Polyglactin có màu tím.

Chỉ thường có màu tím, xanh dương

5. Chỉ tự tiêu sẽ tự hủy trong bao lâu

Thông thường, chỉ khâu tiêu biến trong vòng một đến hai tuần. Mặc dù vậy, quá trình phân hủy có thể diễn ra trong khoảng một vài tuần trước khi chỉ biến mất hoàn toàn. Đặc biệt, trong một vài trường hợp, bạn cần chờ khoảng vài tháng thì chỉ mới có thể tự tiêu biến hoàn toàn, điển hình như phẫu thuật thay khớp gối.

Chỉ tự tiêu sẽ phải trải qua nhiều quá trình khác nhau như: thủy phân (với axit polyglycolic), phân hủy enzym hay phân giải protein. Chúng giữ các mô cơ thể liên kết với nhau trong một khoảng thời gian để vết thương hồi phục. Sau đó, chỉ sẽ tự tan ra mà không để lại vật lạ trên các mô tế bào.

Trên thực tế, thời gian để chỉ tự tiêu còn phụ thuộc vào những yếu tố sau:

• Vết thương: Đối với những vết thương nhỏ, bác sĩ sẽ sử dụng một đoạn chỉ khâu ngắn nên không mất quá nhiều thời gian để phân hủy. Ngược lại, nếu như vết thương lớn, thời gian chỉ tự tiêu hoàn toàn chắc chắn sẽ lâu hơn.
• Vật liệu chỉ tự tiêu: Như những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ ở trong phần trên, mỗi loại chỉ tự tiêu lại được làm từ những vật liệu khác nhau. Có loại chỉ cần vài tuần là đã tiêu biến hoàn toàn. Nhưng cũng có nhiều loại chỉ phải mất đến vài tháng như Polyglactin, Polydioxanone…

Đăng ký chuyên gia tư vấn ngay hôm nay

6. Chỉ tự tiêu không tiêu hết phải làm sao? Cắt đi được không?

Nếu sau một khoảng thời gian dài, chỉ khâu vẫn không tiêu hoàn toàn thì bạn cần nhanh chóng tới gặp bác sĩ để được thăm khám và cắt chỉ đúng cách. Xét về mặt lý thuyết, chỉ tự phân hủy không cần cắt. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có một số trường hợp chúng bị cơ thể từ chối hấp thụ nên chỉ không tiêu hết và gây ra tình trạng viêm nhiễm.

Khi gặp phải hiện tượng trên, bạn không cần quá lo lắng bởi chỉ tự tiêu vẫn có thể cắt được giống như những loại chỉ khâu thông thường. Các bác sĩ sẽ nới lỏng vết khâu hơn một chút. Sau khi vết thương đã hết sưng nề, những mô mềm sẽ bắt đầu co lại và làm lộ các mũi chỉ khâu để bác sĩ có thể dễ dàng cắt chỉ.

Chỉ không tiêu hết có cắt đi được không

7. Chỉ tự tiêu có dễ bị đứt không

Trong điều kiện thông thường, chỉ khâu tự tiêu không dễ bị đứt vì được làm bằng những vật liệu đạt chuẩn chất lượng, có độ dẻo dai và bền bỉ cao. Tuy nhiên, so với chỉ thường thì chỉ tự tiêu lại không chắc chắn bằng. Khi phải chịu những lực tác động mạnh từ bên ngoài, chỉ hoàn toàn có thể bị đứt. Đây chính là một trong những nguyên nhân chính khiến các bác sĩ ít sử dụng chúng đối với các vết thương ngoài da.

Thông thường, chỉ sẽ dễ bị đứt nhất trong khoảng thời gian bán rã hoặc phân hủy mạnh. Vì vậy, bạn nên tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ về cách chăm sóc vết thương để hạn chế tối đa tình trạng đứt chỉ và giúp vết thương mau hồi phục hơn.

8. Có nên tự tháo chỉ tự tiêu hay không

Bạn không nên cố gắng tự tháo bất kỳ mũi khâu chỉ tự tiêu nào tại nhà nếu không được sự cho phép từ bác sĩ điều trị. Bởi về bản chất, chỉ sẽ tự phân hủy và được cơ thể hấp thụ khi vết thương đã dần ổn định. Đối với trường hợp chỉ không biến mất, bạn nên tới cơ sở y tế để bác sĩ kiểm tra và tháo chỉ.

Nếu như không đến gặp bác sĩ được, bạn cần tháo chỉ khâu thật cẩn thận theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ nhiễm trùng hoặc các biến chứng nguy hiểm khác như: sót chỉ, đau nhức kéo dài, chảy máu…

Không nên tác động vào chỉ tự tiêu

Đăng ký chuyên gia tư vấn ngay hôm nay

9. Dùng chỉ tự tiêu có các biến chứng gì không

Bác sĩ Nguyễn Hải Nam – bác sĩ tại Nha Khoa Paris Bà Triệu đã nhận định, biến chứng có thể xảy ra khi sử dụng chỉ khâu tự tiêu là nhiễm trùng vết mổ. Tuy nhiên, đây là trường hợp rất hiếm và bạn hoàn toàn chủ động ngăn chặn được bằng cách giữ cho vết khâu khô, sạch hoặc dùng thuốc mỡ kháng sinh do bác sĩ chỉ định.

Các triệu chứng nhiễm trùng vết mổ gồm có:

• Chảy mủ ở vết thương.
• Vết khâu sưng tấy.
• Đau nhức dữ dội khi chạm vào vết thương.
• Sốt.
• Sưng hạch
• Cơ thể mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn.

Nguyên nhân chính gây ra biến chứng trên là do cơ sở y tế không uy tín, chỉ khâu chất lượng kém và chăm sóc vết thương tại nhà không đúng cách.

10. Cách chăm sóc vết khâu bằng chỉ tự tiêu

Như những thông tin chúng tôi đã đề cập ở phần trên, chỉ khâu tự tiêu có thể tự biến mất mà không cần tác động gì. Nhưng để giúp vết thương mau hồi phục, ngăn chặn biến chứng nhiễm trùng và đau nhức kéo dài, bạn cần lưu ý một vài điều sau:

• Thay băng vết thương đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Vỗ thật nhẹ vào vùng vết thương cho nhanh khô sau khi tắm.
• Tuyệt đối không sử dụng băng, gạc không rõ nguồn gốc đắp lên vết thương.
• Không để xà phòng dính lên vết thương.
• Tránh những hoạt động mạnh có thể làm co kéo, căng vết thương.
• Mặc quần áo kín nhưng phải đủ rộng để có thể che kín vết thương, tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, bụi…
• Không tác động mạnh lên vết thương bởi sẽ dẫn đến biến chứng nhiễm trùng.
• Chăm sóc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để đẩy nhanh quá trình hồi phục vết thương.
• Giữ vết khâu không dính nước. Trong vòng 12 – 24 giờ đầu tiên, bạn không nên bơi lội.
• Nếu như phát hiện những dấu hiệu nhiễm trùng như vết thương có mủ, sưng đỏ, sốt, máu thấm nhiều qua bông băng… thì bạn cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để bác sĩ khử trùng và khâu lại vết thương.

Chăm sóc vết thương đúng cách theo chỉ định của bác sĩ

Bài viết trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản nhất liên quan đến chỉ tự tiêu mà chúng tôi muốn chia sẻ tới các bạn. Tóm lại, đây là một loại chỉ được làm bằng những chất liệu mà cơ thể có thể phá vỡ và hấp thụ. Tuy nhiên, tương tự như khi sử dụng các loại chỉ khâu thông thường, bạn cũng cần chăm sóc vết thương cẩn thận để nhanh hồi phục và tránh biến chứng nguy hiểm.