Sâu răng ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu, và cách điều trị

Sâu răng ở trẻ em gây ê buốt, đau nhức, hơi thở có mùi, phụ huynh dễ nhìn thấy các đốm màu nâu hoặc đen bằng mắt thường. Sâu răng khiến trẻ quấy khóc, sụt cân, thậm chí suy dinh dưỡng. 

1. Sâu răng ở trẻ em nguyên nhân do đâu

Nguyên nhân dẫn đến sâu răng ở trẻ em chủ yếu do thói quen ăn uống. Các thực phẩm chứa hàm lượng đường cao mà trẻ ăn ảnh hưởng tiêu cực đến răng. 

Trẻ em thường thích ăn socola, đồ ngọt, kem và các thực phẩm chứa nhiều đường nên răng rất dễ bị sâu. Việc trẻ uống các loại nước trái cây, nước ngọt, sữa… cũng gây nên bệnh lý này. 

Sau khi ăn, vi khuẩn và thức ăn sót lại kết dính cùng nước bọt tạo thành các mảng bám ở trên răng. Vi khuẩn phân hủy thức ăn tạo nên acid, làm mòn các chất vô cơ của men răng, ngà răng gây sâu răng. 

Ngoài ra, khi răng mới chớm sâu, phụ huynh chủ quan không điều trị sớm. Đây là nguyên nhân khiến sâu răng ở trẻ em trầm trọng hơn. 

Một trong những nguyên nhân gây sâu răng phổ biến nhất nhưng ít người biết, chính là lây truyền vi khuẩn sâu răng từ mẹ sang còn trong thời kỳ thai nghén.

Các nghiên cứu chỉ ra, khi mang thai, người mẹ bị sâu răng thì trẻ sinh ra có nguy cơ cao bị thiếu hụt khoáng chất trong men răng, dẫn đến mẻ răng, sâu răng khi mọc. 

Sâu răng ở trẻ em là bệnh lý phổ biến do thói quen ăn uống nhiều đường và tinh bột

2. Sâu răng xuất hiện khi nào ở trẻ em, làm thế nào để nhận ra? 

Sâu răng thường xuất hiện ở trẻ trong độ tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi. Loại tổn thương men răng này là sự kết hợp của các yếu tố như: 

– Vi khuẩn có sẵn trong miệng sản xuất ra acid

–  Men răng nhạy cảm

– Sử dụng nhiều thực phẩm có hàm lượng carbohydrate cao như bánh kẹo, đồ uống nhiều đường

– Ý thức vệ sinh răng miệng không tốt hoặc làm sạch răng miệng không hiệu quả

Tất cả các yếu tố này tạo điều kiện lý tưởng để vi khuẩn sâu răng sinh sôi và phát triển, tạo ra acid làm phá hủy men răng, gây sâu răng. 

Mảng bám hình thành và hoạt động khó phát hiện bằng mắt thường. Phụ huynh thường nhận ra sâu răng ở trẻ khi đã quá muộn. Lúc này, sâu răng đã ở mức độ nặng. Cha mẹ cần đưa trẻ đến các nha khoa uy tín để được bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán. 

Cha mẹ có thể nhận biết sâu răng ở trẻ thông qua các dấu hiệu sau: 

– Màu răng thay đổi, không có độ bóng và trắng như bình thường. Răng xuất hiện một đốm trắng ngà hoặc chấm đen trên răng có thể dễ dàng nhìn thấy. .  

– Hơi thở của trẻ  xuất hiện mùi hôi kéo dài

– Răng bé bị ê buốt hoặc đau nhức

4. Những thói quen nào gây ra sâu răng trẻ em?

Sâu răng ở bé xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, thói quen vệ sinh răng miệng không thường xuyên ở trẻ là nguyên nhân phổ biến gây nên bệnh lý này. 

Không làm sạch răng miệng sau mỗi bữa ăn hoặc không làm sạch triệt để chính là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn sâu răng có sẵn trong miệng phát triển. 

Răng trẻ em ít được bảo vệ hơn răng người trưởng thành. Các khoang tủy, nơi chứa các dây thần kinh rộng hơn. Chúng có nguy cơ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn nếu bị sâu răng. 

Thói quen tiêu thụ thực phẩm nhiều đường và tinh bột cũng là một trong những yếu tố gây nên sâu răng ở trẻ em. Chúng phân hủy các hợp chất này và giải phóng ra acid làm hỏng men răng. 

5. Các trường hợp sâu răng phổ biến ở trẻ em

5.1. Trẻ bị sâu răng sữa

Sâu răng sữa ở trẻ từ lâu đã trở thành tình trạng đáng báo động ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Theo số liệu thống kê mới nhất, có đến 23% trẻ em Mỹ bị sâu răng sữa, Anh là 28% và Trung Quốc là 57%. 

Xét về cấu tạo răng sữa, men răng và ngà răng của trẻ rất mỏng, yếu hơn nhiều so với người lớn. Khi vi khuẩn tấn công, răng dễ bị hỏng và hình thành lỗ sâu.

Ngoài ra, trẻ không được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng khiến răng yếu hơn bình thường và dễ bị sâu răng sữa. 

Nhiều cha mẹ cho rằng, sâu răng sữa không có gì quá nghiêm trọng. Bởi răng sữa cuối cùng cũng thay bằng răng vĩnh viễn. Đây là một quan niệm sai lầm nhiều phụ huynh mắc phải.

Các chuyên gia cho biết, sâu răng sữa không được điều trị sớm sẽ khiến răng sâu rụng sớm. Răng vĩnh viễn mọc lệch lạc, ảnh hưởng đến cấu trúc hàm của trẻ. Trẻ từ 2 đến 4 tuổi bị sâu răng sữa ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng ăn nhai.

5.2. Trẻ em sâu răng hàm

Răng hàm nằm ở vị trí sâu trong khoang miệng, đảm nhận chức năng nhai nghiền thức ăn. Đa số phụ huynh thường chủ quan hoặc khó kiểm tra tình trạng sức khỏe của các răng này. 

Bởi vị trí nằm sâu bên trong nên việc phát hiện sâu răng hàm ở trẻ không phải điều dễ dàng. Điều này phải nhờ đến các dụng cụ nha khoa chuyên dụng để xem xét mới có thể nhận biết.

Trong hàm của trẻ, răng hàm số 6 được thay sớm nhất, khi trẻ lên 6 tuổi. Vì vậy, nguy cơ cao răng hàm vĩnh viễn của trẻ cũng bị sâu nếu không được giữ gìn và vệ sinh tốt. 

Trường hợp trẻ mất răng hàm sớm, các răng bên cạnh dễ di chuyển vào khoảng trống răng đó. Tình trạng này gây lệch lạc cấu trúc răng, ảnh hưởng đến hình dáng khuôn mặt của trẻ. 

Sâu răng hàm ảnh hưởng đến chức năng nhai

5.3. Trẻ bị sâu răng sưng lợi

Lợi hay còn gọi là nướu răng. Đây là hệ thống mô mềm bao bọc quanh chân răng. Lợi bị sưng đỏ có thể là dấu hiệu phần mô này bị viêm nhiễm. 

Nếu viêm lợi chỉ nhiễm trùng phần mô mềm thì không ảnh hưởng đến xương hay các dây chằng ở ổ răng. 

Trường hợp lợi chuyển màu đỏ, trơn láng, dễ chảy máu, trẻ có thể xuất hiện thêm các triệu chứng sốt và mệt mỏi. Lợi sưng, đau buốt và nhức nhối dễ khiến trẻ chán ăn, bỏ bữa, cơ thể suy nhược. 

Miệng trẻ cũng xuất hiện mùi hôi, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. 

5.4. Trẻ bị sâu răng vào tủy

Răng sâu vào tủy là giai đoạn nặng của sâu răng ở trẻ em. Ban đầu, vi khuẩn tấn công men răng. Trên bề mặt răng xuất hiện các đốm đen hoặc vàng. Sau đó, chúng tấn công vào ngà răng, trẻ bắt đầu cảm thấy ê buốt khi ăn đồ lạnh hoặc chua. 

Răng sâu không điều trị kịp thời, lỗ sâu lan dần đến tủy răng. Trẻ đau nhức dữ dội, sợ ăn uống. Sau một thời gian, răng bắt đầu chết tủy, nhiễm trùng đi vào xương gây viêm xương hàm. 

6. Hướng dẫn điều trị sâu răng trẻ em

6.1. Cách trị sâu răng ở trẻ từ 2 đến 5 tuổi

Để chữa răng sâu ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi, bác sĩ sẽ tính đến mức độ tổn thương của răng. Sâu răng trẻ em thường phát triển rất nhanh chóng. Vì vậy, khi thấy bất kì dấu hiệu bất thường nào ở răng, phụ huynh cần đưa trẻ đến nha sĩ để được thăm khám và xử lý kịp thời. 

Điều trị sâu răng ở trẻ từ 2 đến 5 tuổi bao gồm: trám răng, phẫu thuật cắt bỏ tủy hư hỏng nhưng vẫn giữ được toàn bộ chức năng của răng. 

Ở độ tuổi này, trẻ chủ yếu bị sâu răng sữa. Việc điều trị sâu răng sữa sớm đảm bảo cho răng vĩnh viễn mọc đúng, không lệch lạc hay bị sâu hỏng. 

6.2. Cách trị sâu răng ở trẻ từ 6 đến 12 tuổi

Điều trị sâu răng ở trẻ từ 6 đến 12 tuổi được thực hiện tương tự như đối với người lớn. 

Nếu sâu răng chỉ mới bắt đầu, điều trị bằng florua giúp khôi phục men răng. Một số cách điều trị bằng  florua như chất lỏng, gel, bọt hoặc vecni được chải trực tiếp lên răng….

Trường hợp sâu nhẹ có thể áp dụng phương pháp trám răng, bịt kín lỗ sâu bằng vật liệu nha khoa chuyên dụng. 

Trường hợp sâu răng tiến triển nặng hơn, gây nhiễm trùng và tổn thương dây thần kinh, nha sĩ có thể quyết định điều trị trị tủy, thậm chí loại bỏ tủy răng

Nếu răng sâu rộng hoặc răng quá yếu, trẻ lớn cần được bọc răng để duy trì chức năng nhai và bảo vệ tủy. 

Một số răng bị sâu nghiêm trọng đến mức không thể phục hồi bằng các phương pháp thông thường, chúng buộc phải bị loại bỏ. Nhổ răng có thể tạo nên các khoảng trống, khiến các răng khác bị xô lệch do dịch chuyển. 

7. Sâu răng ở trẻ em không điều trị kịp thời có tác hại gì

Sâu răng ở trẻ em không được điều trị kịp thời sẽ khiến trẻ quấy khóc, khó ngủ, khó khăn trong việc nhai nuốt, khiến hệ tiêu hóa của trẻ làm việc không tốt. Điều ảnh ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất ở trẻ như sụt cân, suy dinh dưỡng. 

Nhiều trường hợp sâu răng gây nên các biến chứng nguy hiểm như viêm xương hàm, áp xe phần mềm vùng miệng… buộc phải điều trị thời gian kéo dài và tốn kém. Cụ thể: 

– Sâu răng nặng là khi trẻ bị viêm quanh cuống răng, viêm mô tế bào, viêm hạch, viêm tủy răng lan rộng. Tình trạng này khiến trẻ bị nhiễm trùng, sốt cao, xuất huyết, thậm chí gây viêm màng não dẫn đến tử vong. 

– Sâu răng nặng không thể phục hồi buộc phải nhổ, răng bị hỏng gây khó khăn trong ăn uống. Ổ xương răng bị tiêu ảnh hưởng đến khuôn mặt trẻ khi trưởng thành. 

-Răng sữa bị sâu, nhổ quá sớm ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của răng vĩnh viễn sau này như mọc chậm, mọc lệch, dễ bị sâu hỏng… Răng vĩnh viễn bị sâu buộc nhổ bỏ sẽ không còn răng khác mọc lên thay thế. Phụ huynh buộc phải trồng răng giả cho trẻ gây tốn kém chi phí.  

– Răng sâu ảnh hưởng đến quá trình học nói và khả năng ngôn ngữ ở trẻ sau này. 

Sâu răng có thể dẫn đến mất răng

8. Hướng dẫn cách phòng ngừa sâu răng ở trẻ em tại nhà

Dù là răng sữa hay răng vĩnh viễn, việc phòng ngừa sâu răng cho trẻ có vai trò rất quan trọng. Phụ huynh cần hướng dẫn trẻ bảo vệ sức khỏe răng miệng ngay từ sớm. Dưới đây là các cách phòng ngừa sâu răng hiệu quả cho trẻ: 

– Tập cho trẻ thói quen súc miệng bằng nước muối vào buổi sáng sớm và trước khi đi ngủ

– Hướng dẫn trẻ vệ sinh răng miệng đúng cách: Chải răng tối thiểu trong 2 phút. Đánh theo hướng xoay tròn để lông bàn chải len lỏi được vào mọi kẽ răng. Đánh đủ 3 mặt răng bao gồm: mặt trước, mặt sau và mặt nhai.  

– Cho trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây, sữa và các thực phẩm từ sữa để nâng cao sức đề kháng và giúp răng chắc khỏe hơn. 

– Lấy cao răng định kỳ 6 tháng 1 lần cho trẻ tại các nha khoa uy tín

– Trám bít hố rãnh trên răng cho bé để ngăn chặn sự tiến triển của sâu răng

– Phòng ngừa sâu răng ở trẻ em ngay từ khi còn trong bụng mẹ bằng cách bổ sung các thực phẩm như cua, cá, tôm, sò, sữa… cho bà bầu. 

– Hạn chế cho trẻ ăn vặt với bánh kẹo, đồ ngọt hàng ngày, đặc biệt trước khi đi ngủ.

– Giúp trẻ loại bỏ thói quen ngậm, giữ đồ ăn trong miệng mà không chịu nuốt. Việc giữ đồ ăn trong miệng tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn sâu răng hoạt động.  

3. Trẻ sâu răng phải làm sao – Cách xử lý

– Ở giai đoạn mới chớm, sâu răng chưa nghiêm trọng: Phụ huynh có thể tự mua thuốc trị sâu răng tại nhà. Chấm thuốc vào chỗ bị sâu để giảm đau và sát khuẩn. Sau đó đưa trẻ đến nha khoa uy tín để thăm khám và điều trị lỗ sâu. 

Nha sĩ chữa sâu răng bằng cách bôi gel fluoride hoặc quét 1 lớp thuốc lên răng của bé để lấp đầy lỗ sâu răng. Nếu răng sâu nặng, cần nạo sạch ngà vụn, khử trùng, sát khuẩn lỗ sâu và trám lỗ sâu, thay tủy hoặc nhổ răng tùy tình trạng. 

– Nếu bị sâu răng nặng, cần nhanh chóng đưa trẻ đến nha sĩ để loại bỏ phần răng sâu, trám lỗ sâu hoặc áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp. 

– Nếu sâu quá nặng không thể điều trị, nha sĩ buộc chỉ định nhổ loại bỏ răng để bảo vệ các răng khác. 

Sâu răng khiến trẻ rất khó chịu. Bệnh có thể lây lan nhanh chóng và gây nên nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn. Khi phát hiện sâu răng ở trẻ em, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ đến nha khoa để xử lý để không làm ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn.