Hiện tượng xương kêu răng rắc do đâu? Biện pháp phòng ngừa

Hiện tượng xương kêu răng rắc rất phổ biến ở người lớn tuổi. Tuy nhiên không ít người trẻ cũng đang gặp phải tình trạng này gây nhiều phiền toái đến sinh hoạt hàng ngày. Để xác định nguyên nhân khiến khớp xương phát ra tiếng lục cục và biết cách khắc phục hiệu quả, bạn hãy dành thời gian theo dõi những thông tin sau đây.

1. Tình trạng xương khớp kêu rắc rắc

Khớp xương (1) là cấu trúc đặc biệt, có cấu tạo phức tạp và đa dạng, đảm nhận vai trò nâng đỡ và hỗ trợ sự chuyển động linh hoạt trong cơ thể.

Tình trạng khớp xương kêu rắc rắc xảy ra khi thành phần ở khớp xuất hiện vấn đề bất thường khiến lượng dịch tiết ra từ bao hoạt dịch suy giảm, không đủ làm bôi trơn khớp. Từ đó làm khớp bị khô và gây ra tiếng rắc rắc khi hoạt động. Các yếu tố nguy cơ gây nên tình trạng này chủ yếu do tuổi tác và chế độ dinh dưỡng không khoa học.

Xương kêu rắc rắc thường xảy ra khi vận động đứng dậy, đi lại, hoặc cử động khớp. Nếu tình trạng xương khớp kêu rắc rắc không đau hoặc hạn chế di chuyển thì đây là biểu hiện bình thường của khớp. Ngược lại, nếu xương khớp kêu rắc rắc kèm theo đau nhức và khó di chuyển thì có thể cảnh báo về các bệnh lý về xương khớp. Khi đó, bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và có hướng điều trị phù hợp.

Hiện tượng xương kêu răng rắc

2. Nguyên nhân gây hiện tượng xương kêu răng rắc

Theo các chuyên gia, hiện tượng các khớp xương kêu răng rắc có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như:

2.1. Khô khớp

Hiện tượng xương kêu răng rắc là biểu hiện của bệnh khô khớp. Bệnh lý này xảy ra do suy giảm hoặc mất khả năng tiết dịch nhờn để bôi trơn các khớp. Thiếu dịch nhờn khiến một hay nhiều khớp xương khô, cứng khớp, thiếu linh hoạt hoặc thậm chí là khó co duỗi.

Trong giai đoạn phát triển của bệnh, khớp khô còn phát tiếng kêu răng rắc, lục cục khi co duỗi khớp hoặc khi đi lại. Trường hợp nặng có xương dưới sụn, sụn khớp bị tổn thương dẫn tới sưng khớp, đau khớp, nóng đỏ xung quanh vùng tổn thương,…

2.2. Viêm gân

Gân được tạo nên từ các mô liên kết dạng sợi, nằm ở đầu của cơ. Chúng có vai trò gắn kết cơ với xương, cho phép khớp chuyển động linh hoạt và điều chỉnh lực trong các chuyển động. Khi gân bị viêm hoặc kích ứng quá mức, khả năng truyền lực và liên kết xương với cơ suy giảm, người bệnh bị đau và hoạt động khó khăn hơn. Ngoài ra viêm gân gây sưng gân, ma sát khi vận động khớp gây căng cứng, khớp phát tiếng kêu bất thường.

2.3. Viêm xương khớp

Xương khớp kêu răng rắc có thể là dấu hiệu của bệnh viêm xương khớp hay là thoái hóa khớp. Đây là loại viêm khớp do hao mòn, diễn tiến theo thể mãn tính, không có biện pháp điều trị dứt điểm.

Viêm xương khớp (2) xảy ra khi sụn hao mòn hoặc phá hủy, các đầu xương cọ xát với nhau gây kích thích và viêm bên trong. Tổn thương sụn và xương dưới sụn làm gai xương hình thành trên bề mặt khớp. Đây là nguyên nhân làm tăng độ cọ xát, đau khớp, co cứng và phát tiếng kêu bất thường.

Những dấu hiệu nhận biết viêm xương khớp:

– Đau khớp, cứng khớp

– Sưng khớp

– Phát âm thanh răng rắc hoặc lục cục khi cử động

– Hạn chế phạm vi vận động

– Biến dạng khớp

– Phát triển gai xương

Tình trạng viêm xương khớp

2.4. Bệnh loãng xương

Loãng xương là một trong những nguyên nhân làm xương khớp kêu răng rắc, chủ yếu phát ra ở khớp háng và lưng. Đây là một dạng rối loạn chuyển hóa của xương làm mật độ xương bị suy giảm. Ngoài tiếng kêu bất thường, loãng xương còn gây ra cơn đau ở đầu xương, đau lưng, cột sống bị xẹp lún, tăng nguy cơ bị gãy xương và đau thần kinh tọa. Loãng xương thường gặp ở phụ nữ mãn kinh, người có chế độ dinh dưỡng kém lành mạnh và thiếu canxi, tác dụng phụ từ steroid và các loại thuốc khác.

2.5. Vôi hóa ổ khớp

Vôi hóa ổ khớp là thuật ngữ y tế thể hiện cho tình trạng lắng đọng canxi ở xương dưới sụn và các mô sụn. Không rõ nguyên nhân gây bệnh. Vôi hóa có liên quan tới quá trình lão hóa theo tuổi tác và tai nạn. Ở người bị vôi hóa ổ khớp, đầu sụn có triệu chứng bị khô và tổn thương, phát tiếng kêu lạo xạo hay răng rắc khi di chuyển. Trong nhiều trường hợp, người bệnh còn có dấu hiệu đau khớp và sốt cao trên 38 độ.

2.6. Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý viêm khớp liên quan tới rối loạn tự miễn trong cơ thể. Bệnh gây ra tổn thương nặng nề cho khớp, ngoài khớp và toàn thân. Trong nhiều trường hợp, người bị viêm khớp dạng thấp có xương khớp kêu răng rắc bất thường, thường gặp vào buổi sáng khi ngủ dậy. Hơn nữa những thương tổn do viêm khớp dạng thấp còn đau đớn, nóng và đỏ quanh vùng khớp bị ảnh hưởng. Trường hợp nặng hơn có nốt thấp nổi gồ trên bề mặt da, người bị viêm ngoài màng tim hoặc viêm ngoài màng phổi.

2.7. Chấn thương

Hiện tượng xương kêu răng rắc khởi phát sau chấn thương mạnh, do tai nạn hoặc va chạm khi chơi thể thao. Điều này làm sụn khớp và đầu xương bị tổn thương hoặc bị kích thích, khớp kêu răng rắc khi cử động. Hơn nữa chấn thương còn gây đau khớp, co cứng, sưng và nóng đỏ vùng khớp bị ảnh hưởng, người bệnh khó cử động. Tuy nhiên các biểu hiện sẽ giảm nhanh khi được chăm sóc đúng cách.

2.8. Bẻ khớp

Bẻ khớp là thao tác trên khớp để tạo ra âm thanh. Đôi khi được thực hiện bởi bác sĩ nắn khớp hoặc nhà vật lý trị liệu. Tiếng kêu răng rắc của các khớp thường liên quan đến viêm khớp và những vấn đề về khớp khác. Tuy nhiên những nguyên nhân dưới đây cũng có thể phát âm thanh nứt do nén, uốn hoặc vặn khớp:

– Kéo giãn dây chằng trong khi bẻ khớp

– Túi dịch trong khớp kéo căng

– Hình thành bong bóng khí ở ổ khớp

2.9. Các nguyên nhân khác

Không phải trường hợp nào có tiếng răng rắc ở xương khớp cũng là do bệnh lý. Đôi khi, tình trạng này còn khởi phát từ những nguyên nhân như:

– Vận động khớp đột ngột: cử động đột ngột tại khớp khiến bao hoạt dịch bị kéo căng và phát ra tiếng kêu. Đây là dấu hiệu vô hại, không kèm theo các triệu chứng nào khác

– Thừa cân: cân nặng dư thừa làm tăng áp lực đè nén vào khung xương. Theo thời gian, xương khớp chịu áp lực nhiều sẽ dễ bị tổn thương, thoái hóa và có tiếng kêu răng rắc

– Dinh dưỡng thiếu khoa học: ăn uống thiếu chất, đặc biệt là canxi hay vitamin D là nguyên nhân làm nhiều người bị loãng xương, thoái hóa khớp hoặc gai xương

– Lão hóa: hiện tượng xương kêu răng rắc thường gặp ở người già do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Tuổi càng lớn, tốc độ mài mòn của lớp sụn sẽ càng nhanh nhưng cơ thể lại không có khả năng tái tạo các tế bào mới gây thoái hóa khớp, xương khớp thường xuyên phát âm thanh lạ

– Ít vận động: hoạt động thể chất ít khiến khớp bị cứng, khô, kém sản xuất dịch và ít được tưới máu để nuôi dưỡng. Đây là nguyên nhân gây nhiều vấn đề về xương khớp, bao gồm cả sự xuất hiện của âm thanh lạ phát ra từ khớp khi vận động

– Lao động nặng: làm việc quá sức, mang vác đồ nặng khiến xương khớp bị suy yếu. Hệ quả là người bệnh đối mặt với nhiều vấn đề như viêm khớp, xương khớp kêu lục khục, thoái hóa cột sống

– Vận động sai tư thế: chơi thể thao không đúng cách, hoạt động sai tư thế, thường xuyên bẻ khớp,… đều làm tăng nguy cơ làm xương khớp kêu răng rắc

Vận động khớp đột ngột làm đau khớp

3. Xương khớp kêu răng rắc nguy hiểm không

Xương khớp kêu răng rắc không đi kèm triệu chứng khác có thể là dấu hiệu sinh lý bình thường. Những vấn đề khác không quá nghiêm trọng như khô khớp do thiếu vận động hoặc chấn thương. Các triệu chứng thường ngắn, được xử lý nhanh bằng các biện pháp chăm sóc.

Tuy nhiên tình trạng này nếu bắt nguồn từ bệnh lý xương khớp mà không điều trị có thể gây ra những vấn đề sau:

– Ảnh hưởng dây thần kinh

– Tổn thương xương khớp vĩnh viễn

– Khởi phát cơn đau mãn tính

– Tăng nguy cơ gãy xương

Do đó, người bệnh được khuyên sớm thăm khám, chẩn đoán để xác định nguyên nhân. Việc khắc phục kịp thời có thể ngăn chặn tổn thương tiếp diễn, khắc phục xương khớp kêu răng rắc và triệu chứng liên quan.

4. Biện pháp điều trị xương khớp kêu răng rắc

Tùy vào nguyên nhân và mức độ tổn thương, người bị xương khớp kêu răng rắc có thể được hướng dẫn các biện pháp dưới đây:

4.1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Một số biện pháp chăm sóc tại nhà giúp cải thiện xương khớp kêu răng rắc và các biểu hiện đi kèm, cụ thể:

– Nghỉ ngơi:

Nếu xương khớp kêu tiếng răng rắc kèm cảm giác co thắt và đau nhức nhiều, bạn nên nghỉ ngơi trong 24 – 48 tiếng. Tránh hoạt động làm tăng sức độ tổn thương. Khi nghỉ ngơi khớp bị tổn thương sẽ được thư giãn, ổn định việc tiết dịch và giảm đau nhức.

– Chườm ấm:

Chườm ấm thích hợp cho trường hợp có xương khớp kêu răng rắc do cứng khớp, khô khớp. Biện pháp này giúp làm ấm vùng ảnh hưởng, kích thích lưu thông máu giúp tổn thương nhanh lành. Hơn nữa chườm ấm còn làm giảm đau, giảm cứng khớp và cải thiện tiết dịch nhờn bôi trơn ổ khớp. Thực hiện chườm ấm 20 phút mỗi lần, mỗi ngày 3 – 4 lần, dùng miếng đệm sưởi đặt lên khớp bị ảnh hưởng.

– Chườm lạnh:

Chườm lạnh phù hợp với tình trạng viêm hoặc chấn thương. Biện pháp có hiệu quả giảm sưng, viêm và đau khớp. Qua đó hạn chế tiếng kêu bất thường khi di chuyển. Bạn cần dùng túi đá bọc trong khăn bông, đặt vào khớp ảnh hưởng khoảng 15 phút, vài lần mỗi ngày.

– Dinh dưỡng phù hợp:

Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, giàu vitamin, omega 3, khoáng chất và chất chống oxy hóa sẽ cải thiện tình trạng xương khớp bị kêu răng rắc. Những loại thực phẩm chứa omega 3 như dầu thực vật, hạnh nhân, cá hồi, cá trích, dầu gan cá tuyết,… giúp giảm đau và viêm, tăng tiết dịch nhờn để bôi trơn khớp.

Các chất chống oxy hóa, canxi, vitamin A, C, magie,… có công dụng cải thiện hệ xương khớp chắc khỏe. Qua đó ngăn ngừa sụn khớp đau đớn và phát tiếng kêu bất thường.

Thực hiện chườm ấm mỗi ngày

4.2. Vật lý trị liệu

Trường hợp nặng được khuyến cáo vật lý trị liệu để cải thiện tình trạng. Trong quá trình này, người bệnh được hướng dẫn bài tập kéo giãn và tăng phạm vi chuyển động tới khớp.

Ngoài ra tập vật lý trị liệu còn hỗ trợ giảm đau, tăng sự dẻo dai và khả năng tiết dịch bôi trơn. Đồng thời cải thiện dây chằng và cơ hỗ trợ. Trong nhiều trường hợp, người bệnh còn được massage trị liệu và dùng nhiệt.

4.3. Dùng thuốc điều trị

Nếu xương khớp kêu răng rắc đi kèm viêm và đau đớn, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc giảm đau dưới đây:

– Thuốc giảm đau tại chỗ: Capsaicin hoặc thuốc có salicylat được dùng để giảm đau tại vùng có khớp bị thương

– Acetaminophen: đây là loại thuốc giảm đau dùng cho cơn đau nhẹ. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động truyền tính hiệu đau tới não

– Thuốc chống viêm không steroid: thường được dùng dưới dạng viên uống, có tác dụng giảm viêm và đau cho trường hợp nhẹ đến vừa. Tùy thuộc vào khả năng đáp ứng mà có thể dùng Naproxen, Ibuprofen (3) hoặc Aspirin

– Thuốc giảm đau nhóm opioid: cơn đau nặng có thể cân nhắc dùng thuốc giảm đau nhóm opioid. Thuốc có thể khắc phục cơn đau trong thời gian ngắn

– Tiêm axit hyaluronic: giúp cung cấp chất bôi trơn, duy trì sự linh hoạt cho khớp xương và giảm đau

– Tiêm corticoid vào khớp: Corticoid có công dụng giảm đau và viêm tại chỗ. Phương pháp này phù hợp với người bệnh bị viêm khớp dạng thấp hoặc có tình trạng viêm nghiêm trọng

Thuốc giảm đau Acetaminophen

5. Phòng ngừa xương khớp bị kêu răng rắc

Một số biện pháp sau có thể giảm thiểu nguy cơ xương khớp kêu răng rắc:

– Tránh lạm dụng khớp hoặc vận động gắng sức. Ngoài ra cần mang giày phù hợp và sử dụng thiết bị hỗ trợ để giảm nguy cơ bị chấn thương

– Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể và khớp xương có thời gian để phục hồi

– Duy trì tư thế tốt khi sinh hoạt, mang vác các vật nặng đúng cách

– Tránh ngồi lâu hoặc đứng lâu 1 chỗ

– Đảm bảo dành 5 – 10 phút nghỉ giải lao, đi lại và kéo giãn các xương khớp sau mỗi giờ làm việc

– Kiểm soát cân nặng, giảm cân với chế độ ăn uống khoa học, tránh béo phì. Bởi điều này sẽ làm tăng áp lực tới khớp xương, tăng nguy cơ viêm xương khớp làm xương khớp kêu răng rắc

– Vận động và tập thể dục, lựa chọn bài tập có cường độ thích hợp như bài tập kéo giãn trong yoga, đạp xe, đi bộ, bơi lội, chạy bộ,…

– Xoa bóp thường xuyên để thư giãn, kích thích tăng tiết dịch nhờn để bôi trơn các khớp

– Người lớn tuổi cần bổ sung Glucosamine (4) để ngăn chặn bệnh lý về khớp

– Tăng cường bổ sung thành phần dinh dưỡng tốt cho sụn và xương khớp. Cụ thể như omega 3, vitamin và khoáng chất (vitamin A, C, B, D, E, magie, canxi,…), chất chống oxy hóa, protein. Lưu ý xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung dinh dưỡng từ thực phẩm lành mạnh như trái cây, rau xanh, các loại đậu, hạt, thịt, trứng, cá béo, sữa,…

Hiện tượng xương kêu răng rắc rất thường gặp, khởi phát do nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên hầu hết người bệnh có thể khắc phục tình trạng này bằng việc chăm sóc và điều trị y tế sớm. Vì thế, bạn nên sớm thăm khám và điều trị ngay khi xương khớp có tiếng bất thường đi kèm những triệu chứng khác.